Opinie: Wat hebben we nu eigenlijk gekozen?

Na een goede carnaval en het herstellen daarvan ben ik toch maar eens de uitslagen van de provinciale verkiezingen ingedoken. Tijdens de uitslagenavond waren er vele emoties zichtbaar op het Provinciehuis in Den Bosch. Blije winnaars, treurende verliezers en twijfelaars liepen door elkaar om op kosten van de provincie hun winst te vieren of hun verlies weg te drinken. Nu alle stemmen geteld zijn kan er ook een analyse gemaakt worden van de uitslag. Vooraf valt al wel te zeggen dat de Brabantse kiezer zich nou niet echt duidelijk heeft uitgesproken, een ontzettend ingewikkelde uitslag is het resultaat. 

Een analyse maken van een verkiezingsuitslag is als je verder kijkt dan alleen de zetelverdeling erg lastig. Het aantal stemmen voor Peter Rutgrink (zonder voornaam op het stembiljet) van de PVV is hier een goed voorbeeld van, ruim 1300 voorkeursstemmen heeft hij in Oosterhout gehaald. De vraag is nu of hij deze stemmen op persoonlijke titel behaald heeft of dat mensen bewust op de PVV hebben gestemd. Het antwoord op die vraag is van belang als je na wilt gaan of de PVV definitief geworteld is in de Oosterhoutse politiek. Dit zijn namelijk de eerste verkiezingen waarbij Oosterhouters wel op de PVV konden stemmen maar niet op de Grote Blonde Leider. Maar zoals gezegd kun je hier heel lastig een antwoord op geven, dus laten we toch maar eens kijken naar de zetelverdeling.

Van het CDA was al bekend dat ze zouden verliezen, maar zelf geven ze aan dat de daling van 18 naar 10 zetels minder erg is dan verwacht. Als je de peilingen van Maurice de Hond zou volgen klopt dat inderdaad, maar De Hond zit er steeds vaker steeds verder naast. Misschien tijd voor Maurice de Hond om zijn bestand met te bellen kiezers bij te werken? Ik zeg doen!

Terug naar het CDA, ondanks een ludieke bier-en-bitterballen-actie zijn ze toch een stuk teruggevallen en eerlijk gezegd zie ik voorlopig geen verbetering. Het gebrek aan leiderschap, en daarmee een duidelijke koers, is schrijnend. Tijdens de verkiezingsuitslag stonden er vier mensen op het podium, het symbool van een partij zonder leider. Geen van allen durfden ze het leiderschap op te eisen. Verhagen zit in het kabinet en wordt door velen niet als voorbeeldpoliticus gezien en is dus geen optie, van Haersma Buma doet ontzettend zijn best maar mist het charisma en de bravoure om als politiek leider op te treden. Brinkman stond er als lijsttrekker voor de Eerste Kamer maar was zich de hele campagne zichtbaar aan het ergeren over de manier van campagne voeren in deze moderne tijden. Liesbeth Spies ten slotte stond op het podium als waarnemend partijvoorzitter en provinciale lijsttrekker en heeft al aangegeven niet als partijvoorzitter door te willen.

Het CDA heeft ondertussen zes kandidaten gevonden voor het partijvoorzitterschap, bij geen van allen gaat bij de gemiddelde Nederlander een belletje rinkelen. Tijdens een uitzending van De Wereld Draait Door mochten ze zich presenten en daar bleek maar eens dat ook deze zes kandidaten geen duidelijke standpunten in durfden te nemen, Wilders werd niet aangevallen en allemaal hadden ze respect voor Verhagen en de allemaal respecteerde ze de minderheid aan leden die tegen kabinetsdeelname is. Wat er ontbrak was het begin van een visie naar de toekomst, het was allemaal teveel het huidige bij elkaar houden in plaats van vooruit gaan. Het CDA heeft dus nog een lange weg te gaan om weer terug te komen in de top, het is voor het CDA te hopen dat dit kabinet lang genoeg blijft zitten om daar ook aan te werken.

De SP was bij de vorige provinciale verkiezingen de tweede partij en wordt nu de vierde partij van Brabant, 0,2% achter de PVV. Het verlies van 4 zetels lijkt ongeveer in verwachting met de peilingen. Emile Roemer heeft zijn partij aardig op de rails en maakt van de SP weer een partij met een zichtbaar toegankelijke leider. Marijnissen leek voor de gemiddelde Nederlander altijd erg bereikbaar, iets wat over Agnes Kant niet te zeggen viel. Vandaag werd zelfs bekend dat de partij van lijsttrekker Nico Heijmans mee mag praten met CDA en VVD over collegevorming, het redelijk constructieve gedrag van de SP de afgelopen jaren betaald zich nu redelijk uit.

De nieuwe grootste partij van Brabant was vorige keer nog de derde partij. Ondanks dat de VVD de grootste is geworden was de blijdschap bij andere partijen groter. De winst van een enkele zetel is minder dan de VVD gehoopt had. Ondanks een bezoek van premier Rutte aan Tilburg heeft de ‘premierbonus’ weinig opgeleverd voor de VVD. Daarnaast is de uitslag ook nog eens ongelofelijk ingewikkeld zodat de VVD een lastig karwei wacht nu zij het initiatief moeten nemen, niet voor niets heeft de partij Hans Wiegel naar voren geschoven als informateur.

Bij GroenLinks vierden ze tijdens de uitslagenavond op het Provinciehuis de winst van één zetel alsof ze 54 van de 55 zetels behaald hadden. Toch valt deze uitslag best tegen omdat de andere progressieve oppositiepartij, D’66, van 1 naar 5 zetels gaat. De partij van de 23-jarige lijsttrekker Paul Smeulders is wel de enige linkse partij die winst behaald. Al mag ook de uitslag van de PvdA opvallend genoemd worden. Vanuit de Provinciale Staten blijkt steeds vaker dat de provinciale PvdA de koers en vastigheid helemaal kwijt is. Daarnaast is Cohen op landelijk gebied nog steeds niet uitgegroeid tot een gevreesd debater. Dat het verlies voor de PvdA tot 1 zetel beperkt is gebleven lijkt dan ook toe te mogen worden geschreven aan de lokale kopstukken die als lijstduwer op de kieslijst zijn gezet. Een tactiek die blijkbaar goed gewerkt heeft.

Dat de Partij voor de Dieren de ene zetel behoudt is niet opvallend, net als het feit dat BrabantNu geen zetel heeft weten te bemachtigen. Het verlies van de enige zetel voor ChristenUnie-SGP is opmerkelijker omdat beide partijen veel trouwe kiezers hebben, maar blijkbaar onvoldoende om een zetel te behouden. Die ene zetel wordt nu ingenomen door 50Plus, die toch een behoorlijke groep kiezers heeft weten te mobiliseren. Met 3,3 % aan stemmen zit de partij namelijk dichter bij de twee zetels dan bij het verlies van de ene zetel. De komende jaren moet blijken hoe de partij gaat stemmen over onderwerpen die niet met ouderen te maken hebben, tenzij ze net als de PVV alles weten te koppelen aan hun issue. De PVV doet dit met de Islam, maar het zou slecht zijn als een tweede partij op deze manier aan politiek gaat doen.

Met de PVV sluit ik het lijstje met de partijen af. Acht zetels voor de partij van Geert Wilders. 14% van de Brabantse kiezers staat blijkbaar achter de ideeën van de PVV. In Limburg werd de PVV zelfs de grootste partij. Nu de PVV wederom een van de grootste partijen is geworden ga ik me toch steeds meer afvragen hoe dat kan. De PVV is nu niet de partij met de voorbeeldpolitici, of met de compleet uitgedachte en uitgewerkte voorstellen. Het is een partij die denkt de grote problemen van het land in een quote van 20 woorden op te kunnen lossen. Maar blijkbaar spreekt het toch een hoop mensen aan. En nu kan men roepen dat PVV-stemmers idioten zijn of iets dergelijks, maar waar hebben die mensen de afgelopen decennia dan op gestemd? Het is namelijk niet zo dat de opkomst bij de verkiezingen zoveel gestegen is. Ergens ligt er dus een fundamenteel probleem in de samenleving dat door de PVV gevonden is en waar andere partijen geen raad mee weten.

De enige manier om er achter te komen of de PVV ook uitvoerend iets kan toevoegen is volwaardige deelname aan een coalitie. De stap van Wiegel om eerst met VVD, CDA en SP te spreken is daarmee een bijzondere. Wiegel heeft al eerder aangegeven voorstander te zijn van samenwerking van zijn VVD met de PVV. Nu krijgt hij de kans om daar mede voor te zorgen en komt hij met een vreemde coalitie. Aangezien politiek een ingewikkeld proces is van (in mijn ogen terechte) besloten onderhandelingen zou het best zo kunnen zijn dat dit maar een losse flodder is om een andere coalitie straks mogelijk te maken. Naar mijn mening is het wel een goede zet om de PvdA buitenspel te zetten. Provinciaal is de PvdA een stuurloos schip net als landelijk het CDA. Ruud van Heugten heeft bij de provinciale CDA echter wel een koers gekozen en is daarmee stabieler dan de PvdA. Mijn persoonlijke voorkeur voor een coalitie zou zijn VVD, CDA, D’66 en GroenLinks. Hiermee heb je een progressieve coalitie die de zaken echt aan kan pakken en noodzakelijke hervormingen kan doorvoeren. Met drie winnaars en een enkele verliezer doe je daarmee ook recht aan de kiezer.