Opinie: Al een jaar regeert de angst

Dat de sfeer in de Oosterhoutse gemeenteraad niet goed is mag geen nieuws meer zijn, maar binnen de PvdA lopen de spanningen wel flink op. Deze coalitie die door angst bijeen gehouden wordt begint steeds meer scheuren te vertonen. Na één jaar al zoveel gedoe, hoe kan dat en welke opties zijn er voor de toekomst?

Al bij het de totstandkoming van deze coalitie begon GroenLinks te mopperen dat er sprake was van ‘oude politiek’ en dat de oude maatjes elkaar opzochten. Dit was al een eerste teken dat er oud zeer zit in de gemeenteraad en dat er duidelijk in coalitie – oppositie gedacht werd.

Vervolgens ging het college aan de slag met de Operatie Stofkam en werd de eerste begroting gepresenteerd. Tijdens die memorabele begrotingsvergadering werden alle moties en amendementen van de oppositie weggestemd. Alle oppositiepartijen besloten vervolgens om de raadszaal uit te lopen en de burgemeester heeft een bemiddelingspoging moeten ondernemen. Resultaat hiervan was dat de raadsleden weer op hun zetels plaats namen, maar het vertrouwen en de discussie op inhoud in plaats van positie in het politieke speelveld waren compleet verdwenen.

Ondertussen gaat het college vrolijk verder met het lanceren van plannen die geld moeten besparen, van minder bankjes en lantarenpalen tot hervorming van de buurthuizen en inkomsten op de locatie van TSC.  Allemaal ideeën die door de coalitie in eerste instantie omarmd worden en door de oppositie gelijk uitgekotst worden. Lange tijd is dit goed gedaan, maar nu de PvdA het moeilijk krijgt met de voorstellen ligt een coalitiecrisis op de loer.

Kern van het probleem is volgens mij het gebrek aan een visie. Vooraf werd er al voor gevreesd dat door de Operatie Stofkam overal ‘wat’ werd bezuinigd maar er geen idee achter zou zitten, dit blijkt bewaarheid te worden. Vrijwel ieder voorstel wordt zonder deugdelijke onderbouwing panklaar naar de gemeenteraad gezonden met de vraag of zij als stempelkussen even goedkeuring willen geven. Dit kweekt weerstand omdat raadsleden willen kunnen sturen op beleid en bijvoorbeeld via scenario’s keuzes willen maken.

Ook ontbreekt het in de raadsvoorstellen aan een goede opbouw. Er wordt een oplossing gegeven waarbij het probleem niet duidelijk is, waardoor de oplossing niet geaccepteerd wordt.  Een goed plan zou moeten beginnen met een uiteenzetting wat het probleem is met de huidige situatie en vervolgens stapsgewijs naar de oplossing toe werken. De wethouders moeten dan ook eens de ambtelijke top een veeg uit de pan geven en stukken terugsturen onder het mom van ‘hier kan ik in de raad niet mee aankomen, geef mij maar een degelijk stuk en ik zal het verdedigen’.

Een voorstel als de eventuele verplaatsing van TSC zou ook gebaseerd moeten zijn op een visie op het ruimtelijke gebied of op sport. Is spreiding van sportverenigingen over de stad het doel van de gemeente? Of is het handhaven en versterken van het sportcluster rond de Warandelaan de visie van het college? Persoonlijk zou ik voor de laatste kiezen, de indeling van het complex van TSC zou aangepast kunnen worden, maar de verschillende verenigingen dicht bij elkaar heeft voordelen en een goede uitstraling.

Zonder hier op de inhoud van alle plannen in te gaan is wel duidelijk dat de coalitie op basis van angst regeert, bang om elkaar los te laten en daarmee misschien iets vreemds te doen. De oude vrienden Wijers, Kastelijns en Bode houden elkaar nog steeds goed vast en zorgen dat de coalitiepartijen geen enkel initiatief steunen van de oppositie. Het is nog te volgen dat de grote lijnen en projecten met veel financiële gevolgen in de coalitie geregeld worden (daar hebben ze nou eenmaal de meerderheid voor), maar op andere zaken kunnen coalitiepartijen best aansluiten bij de oppositie. Dit is geen verraad ofzo, maar gewoon staan voor principes en mogelijkheden zien als ze er zijn, oftewel, politiek bedrijven. Als de coalitie dit zou doen zal dit voor betere samenwerking zorgen met de oppositie en de oppositie zou meer begrip kunnen opbrengen voor de plannen van het college.

Nu zie ik dit helaas nog niet snel gebeuren, al hoop ik dat Ketting Olivier als nieuwe VVD-fractievoorzitter een andere werkwijze hanteert dan Wijers. Hierdoor zal de PvdA het nog erg lastig krijgen en misschien besluiten om uit de coalitie te stappen. Volgens mij groeit hierdoor de positie van GBV in de gemeenteraad. Als de PvdA uit de coalitie zou stappen zijn er maar beperkte opties voor de andere coalitiepartijen om een meerderheid te halen. GroenLinks/D’66 als combinatiepartij zou kunnen, maar dan moeten allereerst Van der Zanden en Van Neutegem niet teveel eisen aan elkaar gaan stellen en samen een goede kandidaat vinden. Mocht dit niet lukken (of de andere coalitiepartijen hebben teveel oud zeer richting Van der Zanden), dan komt GBV in beeld. Met het afschieten van het Huis voor Cultuur is het grote speerpunt van GBV weggevallen, wat rest is een vrij blanco blad aan speerpunten en doelen. Het blijft natuurlijk ook nog een splinterpartij van het CDA, dus dat zou inhoudelijk wel passen. Persoonlijke oude vetes moeten dan aan de kant gezet worden en dan is er hoop voor VVD, Gemeentebelangen en CDA om de vier jaar in de coalitie af te maken.

De komende drie jaar kan de Oosterhoutse gemeenteraad daarnaast werken aan een betere sfeer in de raad en meer discussies op inhoud. Een verandering van het systeem zou een overweging zijn. In verschillende steden wordt bijvoorbeeld met inhoudelijke commissies gewerkt, dit scheelt tijd bij raadsvergaderingen en er is meer tijd voor inhoud omdat het proces niet meer in de raad besproken hoeft te worden. Ook zouden er over drie jaar een aantal oude kopstukken mee moeten stoppen. Zij hebben zoveel oud zeer verzameld dat het lastig wordt om in verschillende combinaties samen te werken. Misschien, heel misschien, zou het voor de Oosterhoutse gemeenteraad niet eens slecht zijn om met een minderheidscoalitie verder te gaan als PvdA er uit zou stappen…