Opinie: Circus om coalitie te vormen is begonnen
Verrassend nieuws uit het kamp van Gemeentebelangen. De SP wordt gevraagd om het gat van de PvdA in de huidige coalitie op te vullen. Verrassend omdat de SP qua inhoud niet het dichtst bij de overige coalitiepartijen staat. Is het een schijnbeweging of maakt de SP echt kans om deel te nemen aan het college?
Het is traditie om als grootste partij het initiatief te nemen in de coalitieonderhandelingen. En tot nu toe doet Gemeentebelangen dat op een goede manier. Spreken met alle partijen en ruimte geven aan de burgers om input te leveren op het coalitieprogramma. Nu vraag ik me wel af hoeveel nieuwe inzichten het gaat geven, de kans is groot dat de standaard belangenclubs, of teleurgestelde burgers hun (vaak al bekende) mening gaan verkondigen. Maar laat ik hier niet negatief gaan doen over een initiatief met goede bedoelingen. Ik hoop dat de partijen die de onderhandelingen gaan voeren een aantal concrete punten mee kunnen nemen in hun akkoord. En ook voor de andere partijen kan de input nuttig zijn om de komende jaren iets mee te doen in de gemeenteraad.
Dat Gemeentebelangen met de kern van de huidige coalitie door wil is geen verrassing, dat de PvdA niet meer in beeld komt is ook geen wereldnieuws. Het is ook geen optie om met Gemeentebelangen, VVD en CDA door te gaan, want een meerderheid van 1 zetel (16 van de 31 zetels) is te klein. De afwezigheid van een van de coalitieleden in een raadsvergadering kan dan namelijk tot gevolg hebben dat een motie van wantrouwen het haalt, en dat is geen gezonde situatie voor een coalitie.
Dus moet er een vierde partner gezocht worden. Nadat GBV zichzelf al uitschakelde voor de coalitie (door aan te geven niet te willen regeren), en aangezien GroenBrabant en PvdA met 1 zetel te klein zijn om deel te nemen aan de coalitie, kom je al snel uit bij drie winnaars van de verkiezingen. SP, D66 en GroenLinks.
De SP is de grote winnaar van de gemeenteraadsverkiezingen door van 1 naar 4 zetels te gaan. Daarnaast staat Mark Vissers bekend als een prettig persoon in de omgang en heeft hij de afgelopen tijd laten zien een prima politicus te zijn. Dus vanuit de persoon gezien is de SP geen rare keuze. In het provinciebestuur werken VVD en CDA ook samen met de SP, en dat gaat ook aardig soepel, zo stralen ze in ieder geval uit.
Maar inhoudelijk zijn er toch zeker wel duidelijke verschillen, zeker met de VVD. De kijk op de samenleving is een andere, en de afgelopen jaren zijn er weinig belangrijke voorstellen geweest waar de coalitie op steun van de SP kon rekenen. De SP zal dus goed na moeten denken hoeveel ruimte ze willen geven op punten als de uitvoering van de participatiewet, grote bouwprojecten, welzijnsbeleid en bijvoorbeeld de buurthuizen en de bibliotheek.
Een andere uitdaging is de invulling van posities. Mark Vissers lijkt ook de kandidaat-wethouder te zijn, een keuze die best te begrijpen is. Nadeel is wel dat er een onervaren SP-fractie komt te zitten, die ook nog eens voor het eerst in de Oosterhoutse geschiedenis de stad mee gaat besturen. Ook op provinciaal niveau heeft het wennen aan de verantwoordelijkheid van het zijn van coalitiepartner even gekost. Maar diezelfde fractie laat wel zien dat het mogelijk is om die rol in te vullen. Maar een fractie zonder ervaring in de gemeenteraad is altijd een risico. De andere coalitiepartijen zullen hier alert op zijn, en aan de SP dus zaak om zich een betrouwbare partner te tonen.
De uitnodiging van de SP kan echter ook een politieke truc zijn. De grote winnaar uitnodigen en dan concluderen dat er te weinig basis is om een coalitie te vormen, kan een manier zijn om naar buiten uit te stralen dat je de grote winnaar een kans hebt gegeven, om vervolgens toch verder te gaan met een partij die dichter bij het eigen gedachtegoed zit.
En dan komt D66 weer in beeld. Inhoudelijk gezien past D66 prima bij de andere partijen die de coalitie moeten gaan vormen. Beter dan GroenLinks en de SP in ieder geval. Maar D66 heeft wel een nadeel, iets dat je eigenlijk in heel het land ziet. D66 kan prima volksvertegenwoordigers leveren, maar als ze moeten gaan regeren gaat het vaak fout. D66 is de partij die in Nederland statistisch gezien het vaakst een coalitie moet verlaten door onenigheid binnen de coalitie.
Nu hoeft dat in Oosterhout uiteraard niet het geval te zijn, maar de zoektocht binnen D66 naar een geschikte wethouderskandidaat lijkt niet soepel te lopen. Maarten Velds lijkt het niet te willen doen, net als Mark van Barschot. In de wandelgangen gaan er twee namen rond, die van het nieuwe raadslid Marleen Hemmer en van afdelingsvoorzitter Sjo Smeets. Sjo Smeets lijkt niet erg goed te liggen bij een aantal leden van de toekomstige coalitiepartijen, terwijl Marleen Hemmer een goede eerste indruk maakt bij de personen in de wandelgangen. Over de kwaliteiten van beiden kan ik niet oordelen, net zo min kan ik beoordelen of de uitlatingen in de wandelgangen door velen gedeeld worden.
GroenLinks lijkt veroordeeld tot de oppositie, alleen als de gesprekken met de SP mislukken en ook D66 afhaakt komt de partij van Willem-Jan van der Zanden weer in beeld. Ik zou Van der Zanden een rol in coalitie wel gunnen, alleen al omdat ik denk dat zijn politieke kwaliteiten beter tot hun recht komen in een coalitierol. De verbinding zoeken en compromissen sluiten die goed te verdedigen zijn.
Voorlopig is het allemaal maar toekomstmuziek. Eerst maar eens afwachten hoe de gesprekken tussen Gemeentebelangen, VVD, CDA en de SP gaan verlopen.