Opinie: De uitslag is definitief

Een lange dag was het op 19 maart. Prognoses van Ipsos die ver van de realiteit lagen, een uitslag die laat kwam en verrassend was. Tijd om de uitslag eens te analyseren.

Gemeentebelangen is de grootste partij geworden. Een zichtbare campagne met de vele borden langs de wegen, en de foto-actie met de trein hebben effect gehad. Lijsttrekker Marian Janse heeft ook veel meer de gunfactor dan Arnoud Kastelijns.

De VVD in Oosterhout presteert tegen de landelijke trend in. Waar overal in het land er zetels verloren werden, wint de VVD hier juist een zetel. Opmerkelijk is dat de partij vier jaar geleden meer stemmen had dan nu, maar dat er nu wel de zesde zetel is. De campagne van de VVD was vrij standaard, maar wel herkenbaar. Opvallend was dat ze vanaf dinsdag de borden langs de wegen overgenomen hadden van Gemeentebelangen. Blijkbaar waren ze bij Gemeentebelangen vergeten om tot aan woensdag de borden te reserveren. De wijkgerichte folders met visualisatie was ook een sterke vondst. Het toont de betrokkenheid bij de wijken en heeft een leuke uitstraling.

De derde partij in de uitslag is het CDA. Een campagne die creatief was, maar de partij zorgde voor weinig rumoer, en dat is voor een middenpartij wel nodig om op te vallen. Stiekem had de partij op een vijfde zetel gegokt, maar met vier kan het CDA ook tevreden zijn. Zeker gezien de landelijke cijfers.

Als grootste winnaar kwam de SP uit de bus. Lijsttrekker Mark Vissers haalde zelfs de meester stemmen van alle kandidaten. De drie zetels winst komen denk ik vooral bij de PvdA vandaan. De SP heeft een vrij standaard campagne gevoerd, maar landelijke peilingen, gerommel bij de PvdA, en een helder lokaal SP verhaal hebben voor winst gezorgd.

GBV zakt een zetel. Overigens is dat verlies maar net aan. Want de SP haalt 4 zetels met 2193 stemmen, en GBV 3 met 2115 stemmen. 78 stemmen meer en GBV had de vier zetels behouden. De proteststem leek naar GBV te gaan, maar uiteindelijk moet ook de kiezer het idee gehad hebben dat de partij wel erg weinig gedaan heeft de afgelopen vier jaar. Ook het effect van nieuwkomer is weg, dat heeft in 2010 nog wel geholpen bij het behalen van de vier zetels.

Ook D66 is een winnaar in 2014. Het landelijke succesverhaal helpt de partij ook in Oosterhout. De zetelwinst is minder dan in de grote steden, maar toch een goed resultaat. Als je kijkt naar de verkiezingsprogramma’s van GemeenteBelangen, VVD en het CDA, lijkt D66 de aangewezen partij om mee te praten over de nieuwe coalitie.

Eindelijk, zo moet Willem-Jan van der Zanden gedacht hebben toen duidelijk werd dat GroenLinks een derde zetel te pakken heeft. Tegen de landelijke stroom in een goed resultaat. Van der Zanden was zelf minder zichtbaar in vorm dan vier jaar geleden vond ik, maar de campagne heeft goed gewerkt. De kans is groot dat de verloren zetel van GroenBrabant hier terecht gekomen is. Opvallend is wel dat Van der Zanden bijna alleen verantwoordelijk is voor het resultaat. De nummer 2 en 3 op de lijst hebben relatief weinig stemmen behaald.

Een enorme nederlaag voor de PvdA. Van 5 zetels in 2010 naar 1 zetel nu. Gerommel in de fractie, een wethouder die de hele periode ter discussie stond, de maatschappelijke onrust rond het besluit om de buurthuizen te sluiten en drie fractieleden die de partij verlaten hebben zorgen voor een slechte uitslag. Als je de stemmen van PRO Oosterhout en Oosterhout Anders (de partijen die ontstaan zijn uit PvdA-leden die uit de fractie zijn gestapt) bij die van de PvdA optelt, de PvdA 3 zetels zou hebben behaald. Nogal een groot effect dus.

GroenBrabant levert ook een zetel in. Blijkbaar zijn mensen het onsamenhangende verhaal van Noltee beu, en kiest de natuurbewuste Oosterhouter nu liever voor GroenLinks. Toch zullen we Noltee nog vaak horen in de Oosterhoutse raad, zeker nu hij alleen is.

Dat de Onafhankelijk Fractie onvoldoende stemmen voor een zetel haalde is onverwacht en teleurstellend. Gerard Oomen is een kleurrijk persoon, die de afgelopen jaren misschien wel de meest constructieve oppositiepartij vertegenwoordigde. In zijn eentje heeft Oomen meer bereikt dan de vier raadsleden van GBV bij elkaar. Het is dan ook jammer dat de kiezer dat harde werk niet beloond heeft.

PRO Oosterhout was door mij eerder getipt voor een zetel, maar de energie en de onbevangenheid heeft zich niet vertaald in een zetel. Jammer voor de partij, maar ik begrijp dat ze wel doorgaan. Dat zou goed zijn voor de Oosterhoutse politiek, en dan ligt er over vier jaar misschien wel een zetel klaar.

Oosterhout Anders keert gelukkig niet meer terug in de gemeenteraad. De zetels kunnen nu weer ingenomen worden door raadsleden die wel aanwezig zijn bij vergaderingen en wel het woord zullen voeren over onderwerpen. Haijami heeft slechts 70 stemmen behaald, dat is ontzettend weinig voor een lijsttrekker. Zelfs Victor Oudhoff heeft meer stemmen behaald, en dat is een compliment voor Jezus Leeft waard.

Conclusie

Veel verschuivingen in de Oosterhoutse politiek. Tegen de landelijke trend in hebben lokale partijen hier niet gewonnen, maar juist verloren, ten opzichte van de landelijke partijen. Twee partijen minder in de gemeenteraad maakt de vergaderingen wel overzichtelijker.

Duidelijk wordt ook dat de coalitie niet afgerekend is op het gevoerde beleid van de afgelopen vier jaar. Enkel de PvdA heeft flink verloren, maar Gemeentebelangen en de VVD winnen juist.

Een grote verschuiving tussen links en rechts is er niet te zien. De Onafhankelijke Fractie verliest de zetel, maar de VVD krijgt die er weer bij. De zetels van de PvdA en GroenBrabant blijven ook links van het midden hangen bij de SP, GroenLinks en D66.

Een bijzondere uitslag dus, waarin Oosterhout niet overal de landelijke trend volgt. De komende vier jaar zullen weer interessant worden. Hoe gaat de SP zich gedragen nu ze een factor van belang zijn? Is de PvdA in staat om oppositiepolitiek te voeren? En hoe gaat de nieuwe coalitie het doen? Over vier jaar weten we de antwoorden.