Longread: Oosterhout – een nieuwe koers?

Jane Jacobs – een bekende journaliste die schreef over ruimtelijke ontwikkelingen in steden – stelde dat diversiteit van functies leidt tot een betere (winkel)omgeving. Wat mij betreft is het een goede zaak om het centrum vooral draaiende te houden door het lokken van diverse, verschillende doelgroepen (ook op verschillende winkeltijden). Het doel is om ervoor te zorgen dat de straten in de binnenstad op elk moment ‘ogen’ hebben, zodat criminaliteit wordt gereduceerd/gemeld. Omdat je verschillende doelgroepen, op verschillende tijden, door de binnenstad dwingt te begeven, creeër je vanzelf een poel aan mensen. Jane Jacobs maakt daarbij onderscheid tussen ‘primary functions’ en ‘secundary functions’; de primary functions zijn de bestemmingen waar mensen in eerste intantie voor gekomen zijn. Denk aan bibliotheken, ziekenhuizen, apothekers, warenhuizen, scholen of een theater. De secundary functions zijn bestemmingen die uit die primary functions worden afgeleid. Zo kunnen er spontaan hippe bars ontstaan nabij culturele plekjes.

Om mensen vooral op en neer te laten lopen, is het zaak om hun benodigde functies op een 5 à 10 (uiterlijk 15) minuten afstand van elkaar te leggen. Men kan denken aan een grote speeltuin aan de ene kant van het centrum (doelgroep: kinderen/jonge ouders, tijd: naschools) en een voetbalveldje aan de andere kant; een bioscoop aan de ene kant van het centrum (doelgroep 10-25, tijd: s’middags/s’avonds) en een game hall aan de andere kant. Een theepaviljoen in het Slotpark, en wat festiviteiten bij de beeldentuin. Een bank aan de ene kant, en een notariskantoor aan de andere kant. Een toeristische attractie in het noorden, een toeristische attractie in het zuiden. Een museum hier, een museum juist dáár.

Stop cultuur vooral niet op één hoop of bij één plein; hoewel er misschien kleine synergetische voordelen te behalen zijn zoals gebruik van een ruimte voor een lezing (theek5/Bussel), is het veel belangrijker om die mensen juist uit hun ‘sfeer’ te halen en door de stad te laten lopen. Ik ben erg benieuwd naar de ontwikkeling van de Bussel; hoewel ik an sich een nieuwe Bussel en Theek 5 erg waardeer, is het jammer dat cultuur in één hoekje van de stad wordt gepropt. Ik hoop dat het nieuwe gebouw een mooi visitekaartje wordt voor Oosterhout, of op z’n minst een aantrekkelijke toegangspoort. Maar nieuwe cultuurgebouwen mogen best wel 5 tot 10 minuten verderop staan. Zaak is om mensen niet met hun auto naar een (anonieme) parkeerplaats te laten rijden, die zich direct aan hun favoriete plek bevindt. Laat mensen die kunnen lopen, vooral lopen; er zitten meer gezondheidsvoordelen aan dan men denkt (vergelijk de auto-afhankelijke steden in Amerika en de mate van obesitas). In de 5 tot 10 minuten lopen – met of zonder rollater – kunnen mensen weer onder de mensen zijn, genieten van de stad, zonder  zich onveilig te voelen; er zijn immers voldoende mensen op straat.

Van groot belang daarbij is de datering van gebouwen; plomp niet massaal een straat of vier met winkels, gemaakt uit hetzelfde materiaal bij elkaar – dit zou binnen een tijdsbestek van 20 jaar betekenen dat in een klap alles moet worden gerenoveerd en dat het gebied gevoeliger wordt voor onverwachte klappen, zoals economische crises. Laat oude gebouwen vooral staan, aangezien deze lagere huren meebrengen waardoor winkeliers met een kleinere portemonnee kunnen experimenteren met winkelconcepten. Probeer innovatief te zijn door een winkelgebied zo in te richten dat er ruimte is voor eventuele uitbreiding.

Laat de binnenstad vooral een beleving zijn, zonder het authentieke van Oosterhout weg te poetsen; pas gebouwen beetje bij beetje aan; experimenteer hier en daar met wat uitdagende vormen van architectuur (modern, neo-traditionalistisch, ecologisch) en haal inspiratie uit good practices van steden met een vergelijkbare bourgondische setting (Parijsche winkelgevels, Yorkse overhangende Middeleeeuwse verdiepinkjes, Londense torentjes, of straatklinkers zoals in Brugge). Oosterhout kan veel meer potentie halen uit de groene ‘hofjes’ die ze kent of kan maken. Reconstrueer de oude herenhuizen, zoals die aan de Arendstraat. Doe iets met de Oosterhouste identiteit; Laat Hohmann een reuze-kaneelstok construeren, gebruik wat meer Oosterhoutse symboliek in de architectuur (de drie Wagenaars, de zoetwarenindustrie, de kaneelstok, de potten(bakkerijen), de leerlooierijen, de kloosters).

Maak Oosterhout visueel aantrekkelijker en meer samenhangend. Combineer winkels met aantrekkelijke woningbouw (van 2 tot 3 lagen, voor elk gebouw verschillend). Zo investeer je in zowel aantrekkelijke winkelgebieden met kansen voor nieuwe winkelconcepten door nieuwbouw, alswel meer mensen in de binnenstad.

Dit klinkt allemaal heel utopisch, idealistisch en ver weg. Maar als we niet in onszelf geloven en geen passie voor Oosterhout hebben, dan lukt het niet. Geef dus vooral je eigen mening, laat zien waar jouw Oosterhout voor staat en wie weet hebben mensen meer gemeen dan ze denken of willen denken. Oosterhout is niet per sé een dorp of stad, Oosterhout moet vooral haarzelf zijn, en iets te bieden hebben voor iedereen. Anders verwoord: “Cities have the capability of providing something for everybody, only because, and only when, they are created by everybody”, aldus Jane Jacobs.

Ben je het eens met Jane Jacobs, of heb je een radicaal andere visie? Schroom niet om te reageren!