Opinie: Oosterhout zal slim moeten voorsorteren op schaalgrootte-discussie (1)

Het kwam al in enkele blogs op deze website naar voren: blijft Oosterhout in de toekomst een centrumgemeente? We hoorden deze vraag ook terug in de nieuwjaarstoespraak van de burgemeester:

Speech burgemeester Oosterhout: 2013 is het jaar dat we samen moeten bekijken hoe het voorzieningenniveau op peil blijft

— OokvanWosterhout.nl (@OokvWosterhout) January 2, 2013

Om die vraag te kunnen beantwoorden is een definitie en een referentiekader noodzakelijk.

Referentiekader

Laten we beginnen met het referentiekader omdat daaruit de definitie eigenlijk vanzelf voortvloeit. In een spectrum aan steden en dorpen in Nederland zien we globaal een aantal niveau’s. De gehele randstad wordt door sommigen beschouwd als (uitgestrekte) metropool, dat zou de individuele steden als Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht tot grote steden maken. Wat ook klopt met het politieke grotestedenbeleid. Middelgrote steden zouden dan de Eindhovens, Tilburgen en Bredaas van Nederland zijn. Op het niveau van Oosterhout zitten we dan eigenlijk al aan de kleine stad. Daaronder zweeft nog een laag van gemeentes die bestaan uit een samenstelling van dorpskernen.

Definitie

In dit licht bezien veranderd het beeld van een megalomaan Oosterhout naar een realistisch beeld. Oosterhout als centrumgemeente lijkt alleen te kunnen in een situatie waarbij Oosterhout de schakel blijft tussen middelgrote stad Breda en enkele gemeenten in de omgeving die bestaan uit een samenstelling van dorpskernen. Laten we die zin als definitie nemen van wat centrumgemeente concreet inhoudt voor Oosterhout. Er is dus een rol voor Oosterhout weggelegd, echter als voorzieningen een ander schaalniveau gaan vereisen zouden we een deel van die rol kwijt kunnen raken aan Breda. Het wordt dus zaak om slim voor te sorteren.

Wat doet ‘de concurrentie’?

De lokale concurrentie bestaat veelal uit Breda als middelgrote stad aan de ene kant en gemeenten bestaande uit een samenstelling van dorpskernen aan de andere kant. Breda focust zich heel duidelijk als link tussen de randstad en de grote steden van België. Waarmee het zich probeert te profileren als serieuze partner, als stad van formaat. Een traditioneel bourgondische stad die een graantje meepikt uit de vaart der volkeren.

De kleinere gemeenten kenmerken zich door een lokaal georiënteerd aanbod aan voorzieningen. Het gevaar voor hen is dat zij als onderste laag geconfronteerd gaan worden met de vraag of zij nog bestaansrecht hebben als individuele gemeente. Waarbij het politieke en economische sentiment dat momenteel heerst in beschouwing moet worden genomen. Het is voor deze gemeenten te hopen dat er geen sprake zal zijn van het verschuiven van voorzieningen naar een niveau ‘hoger’.

Verschuiven van voorzieningen

We zien sinds jaar en dag al veranderingen in schaalgrootte, zowel bij de overheid als in de publieke sector. Gemeenten zijn in het verleden vaak al gefuseerd, veel winkels zijn verdwenen uit de kleine (dorps)kernen. Met de crisis is er nieuw politiek drang ontstaan om ‘efficiënter’ te gaan werken. Concreet resulteert het erin dat overheden en semi-overheden hun heil zoeken in schaalvergroting. Denk daarbij aan het Amphia-ziekenhuis en de fusies die woningbouwstichtingen hebben doorgemaakt. Ook de politie reorganiseert geregeld, bij de ambulancediensten werd geld weggehaald etc.

Tegelijkertijd zien we in de private sector ook verschuivingen. Opmerkelijk als we naar de schaal van Oosterhout kijken is dat de autobranche zich de laatste jaren terug lijkt te trekken. Tigchelaar sloot onlangs de showroom maar ook andere dealers verdwijnen uit Oosterhout. Daar staat tegenover dat het aanbod aan supermarkten wordt vernieuwd en uitgebreid. Aangewakkerd door de economische crisis en de toenemende internetverkopen zien we anderzijds juist weer wat lege winkelpanden opduiken in het centrum.

Hoe kan Oosterhout zijn rol behouden

Om de lastige rol op te vullen zal Oosterhout een beleid en visie op moeten stellen. Dat kan in het verlengde liggen van Oosterhout familiestad, maar het zou ook zomaar een ander verhaal kunnen worden. Realisme lijkt daarbij een belangrijkwoord, evenals zelfbewust. We zullen een rol moeten kiezen die precies tussen onze ‘concurrentie’ ligt. Geen theater bouwen dat de harde concurrentie met het Chassé aan moet gaan. Geen winkelgebied dat diezelfde concurrentie aan moet gaan.

Oosterhout als bourgondisch storp, waar de Brabantse gezelligheid en het ons kent ons overeind blijft terwijl Breda steeds internationaler wordt. Op die emotie inspelend blijft Oosterhout op veel vlakken een rol spelen voor de omliggende gemeenten. Een Oosterhout dat herkenbaar en authentiek blijft.

Van visie naar concreet

Bovenstaande is een visie en nog niet concreet in wat dit dan betekent voor de individuele voorzieningen. Gezien de lengte die dit artikel nu al heeft zal daar op zijn minst één aanvullende blog voor nodig zijn.